Op zoek naar een toekomst! Het kan.

Column van 23 mei 2025

Grazend vee in groene weilanden. Scharrelende kippen en boerderijen met spelende kinderen. Onze streek kent een prachtig afwisselend landschap. Van zandverstuiving tot oeroude bossen, maar ook landelijke vergezichten. We leven hier in een fantastisch gebied om de rust op te zoeken, een wandeling of fietstocht te maken. Een gebied ook waar vele (agrarische) ondernemers met hart en ziel aan voedselproductie werken, vaak al generaties lang. Belangrijk en mooi werk. Werk dat deels onze identiteit bepaalt. Tegelijkertijd voelt dat niet altijd zo voor agrarische ondernemers. Helemaal nu het minder gaat om het ‘boer-zijn’, maar vaker over de uitstoot van stikstof, vastgelopen vergunningverlening, de disbalans tussen economie en natuur.

In balans

In harmonie met de omgeving je werk doen is belangrijk. We weten dat de draagkracht van de natuur – met schone lucht, gevarieerde bodem en voldoende water – belangrijk is voor al het leven, inclusief onze landbouw. We weten daarnaast dat voedselzekerheid; betrouwbare, gezonde producten van eigen bodem, van belang is. Zeker in het licht van de geopolitieke spanning in de wereld vandaag. Voedsel geproduceerd door boeren die investeren in hun bedrijf en in (duurzame) innovatie. Gezien de stikstofopgave zijn we op zoek naar een toekomst die gezond, leefbaar en eerlijk is – voor mens, dier én bodem. Een toekomst die de laatste jaren bij gebrek aan een helder perspectief veel kopzorgen oplevert. Kan ik investeren? En zo ja, waarin dan precies en valt er dan nog wel iets te verdienen?

Toekomstperspectief

De onzekerheid, het gebrek aan toekomstperspectief duurt inmiddels echt veel te lang. Het verlangen om alles bij elkaar te brengen en tot één toekomstgerichte, robuuste aanpak te komen, is groter dan ooit. Wat zou het mooi zijn als boeren de natuur een plek geven op hun land en natuurorganisaties oog hebben voor het vakmanschap en de waarde van voedselproductie waardoor ze elkaar juist wederzijds versterken. Verbinding is immers het dekentje waar we allemaal onder willen kruipen als het veel te koud wordt.

Voortouwers

Nieuwe vormen van landbouw, korte ketens, kringloopdenken, samenwerking tussen boeren, inwoners en beleidsmakers kunnen zorgen voor een landschap waarin belangen beter samenkomen. Dit geldt ook voor gemeenten, provincies en het Rijk. Het vraagt daarnaast om inzicht. Meten, vervolgens te verbeteren en blijven monitoren is daarbij cruciaal. En heel belangrijk: er zijn dringend ‘voortouwers’ nodig. Er is zovéél kennis, ervaring, er is al zoveel onderzoek gedaan. Wie neemt het voortouw en helpt met heldere, realistische kaders?

Verder komen

Op nationaal niveau denkt de ministeriële commissie Stikstof na over duurzame oplossingen. Helaas zien we daar nog weinig resultaat van. En van serieus economisch structuurbeleid is al tijden geen werk gemaakt. Laten we hopen dat de ‘Haagse voortouwers’ verantwoordelijkheid nemen en komen met serieuze, robuuste oplossingen. Naast betrouwbare en voorspelbare wettelijke kaders is het trouwens essentieel dat de overheid de kracht van de samenleving ondersteunt. In het verleden waren er bijvoorbeeld productschappen en een Landbouwvoorlichtingsdienst. Dat waren relevante plekken voor kennisdeling, dialoog en uitwisseling. Belangrijk zijn dit soort organisaties, ook vandaag de dag, om samen verder te komen.

Voorlopers

Naast de ‘voortouwers’, denk ik dat we ook goed moeten kijken naar de ‘voorlopers’. Gelukkig zijn die te vinden op regionaal niveau. Dichtbij dus. Neem bijvoorbeeld de ervaringen vanuit de Regio Foodvalley. Een regio die gewend is om in een netwerk samen te werken en regionale belangen af te stemmen. Er is zoveel te leren van bestaande, waardevolle projecten zoals ‘Boer aan het roer’. Of van de samenwerking voor het gebiedsplan GEUS (Garderen, Elspeet, Uddel en Speuld). Maar ook van het ‘Ondernemingsplan-pilot’ vanuit het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LNNV). Deze pilot (in Ede en Barneveld) heeft als doel om veehouders te helpen die verder willen verduurzamen. De ondernemer houdt de regie, maar wordt ondersteund door de partners in deze pilot: het ministerie van LNNV, provincie Gelderland, gemeenten en waterschap Vallei en Veluwe. Doordat de samenwerking centraal staat, kan er meer als één overheid met de ondernemer gesproken worden.

Lokale omdenk-initiatieven

Of wat te denken van de lokale ‘Doendenkers’ die samen met het Poultry Expertise Centre vanuit dialoog wegen naar voren willen vinden. Gezamenlijk met boeren kijkt men wat er wél kan en naar oplossingen voor eventuele obstakels. In onze gemeente waardeer ik het ondernemerschap van ondernemers en de ondernemendheid van inwoners enorm. De welwillendheid om samen te werken.

Netwerkevent

Naast de nationale en regionale focus is het internationale perspectief relevant. Goed dat de LVVN-raden en LVVN-attachés (Nederlandse vertegenwoordigers op het gebied van landbouw, voedselzekerheid, visserij en natuur in de wereld) woensdagmiddag 4 juni 2025 bij de Midden Nederland Hallen in Barneveld bijeenkomen voor een netwerkevent voor bedrijven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties in het agro- en natuurdomein die internationaal actief zijn of willen worden. Ook is het bedoeld voor deelnemers waarvan de expertise, een dienst of product internationaal bijdraagt aan innovatieve oplossingen die de productiviteit, veerkracht en weerbaarheid van het mondiale voedselsysteem duurzaam verbeteren en de natuur/biodiversiteit versterken. Mooi dat samenwerking vanuit verschillende invalshoeken, zelfs over landsgrenzen heen, middels een netwerkevent, hier in Barneveld plaatsvindt.